آرمان ما

اخلاص علاوه بر اینکه شرط قبولی اعمال در آخرت است، برای دنیای انسان ها هم نتایج بسیار مفیدی دارد. یکی از ثمرات اخلاص احساس بی نیازی از مردم و آرامش ناشی از آن است.
منظور این نیست که انسان مخلص می تواند به خاطر اخلاصش می تواند در یک غار زندگی کند و در خوراک و پوشاک و وسایل زندگی از مردم بی نیاز باشد.
منظور احساس بی نیازی به دلیل مؤثر دانستن اراده خداوند است. انسان مخلص می داند همه وقایع این عالم با اراده خدا انجام می شود و اگر خدا بخواهد، هیچ بنده ای نمی تواند مانع اراده او شود. لذا در حوادث روزمره مردم را وسیله ای می داند که اگر خدا بخواهد آنها را به کار می اندازد.
اما این مسأله چه ربطی به اخلاص دارد؟
همه ما می دانیم که حوادث عالم به دست خداست و تا او نخواهد اتفاقی نمی افتد!
اما نگرانی ما وقتی ایجاد می شود که رخ دادن اتفاقی برایمان مهم باشد و اگر رخ ندهد، احساس شکست و نابودی می کنیم. در آن شرایط بازهم می دانیم که اگر خدا بخواهد می شود. اما نمی توانیم خودمان را راضی کنیم که اگر خدا نخواست راحت و آسوده سرجای خودمان بنشینیم!
اینجاست که تفاوت انسان مخلص و غیر مخلص مشخص می شود:
انسان مخلص همه چیز را و حتی خودش را برای خدا می خواهد و برای او خواستی غیر از خواست خدا معنی ندارد به همین دلیل هم خیلی راحت می تواند بگوید: اگر خدا بخواهد می شود و اگر خدا نخواهد، من هم نمی خواهم.
گفتن این جمله راحت است اما راضی کردن دل به آنچه خدا می خواهد و دل کندن از آنچه خدا نمی خواهد کاری است که فقط از مخلصین برمی آید.
اما این به آن معنی نیست که ما هم بنشینیم و بگوییم که ما نمی توانیم مخلص شویم پس دیگر هیچ!
اولاً مخلصین هم از ابتدای زندگی شان مخلص نبودند و چه بسا مثل ما انسانهای خطاکاری بودند. اما اراده کردند، تمرین کردند و خواستند و توانستند. پس ما هم می توانیم.
ثانیاً بدست آوردن اخلاص مقامی مثل رتبه های دنیایی نیست که بگوییم بعضی می توانند و می رسند و برای همه لازم نیست. بلکه برای همه ما لازم است که تا آنجا که می توانیم اخلاص را تقویت کنیم و مسلماً خداوند در حد توان از ما انتظار دارد.
ثالثاً اخلاص یک کمیت صفر و یکی نیست که بگوییم یا هست و یا نیست؛ بلکه همه ما به درجاتی از اخلاص برخورداریم و به درجاتی ناخالصی داریم و مسلماً هرچه اخلاص قویتر باشد، تبعات دنیوی و اخروی آن هم بیشتر است.

یکی دیگر از نتایج صداقت در زندگی، دقت در نحوه حرف زدن و استفاده از کلمات است.
چه بسیار مواردی که در سخن گفتن اغراق می کنیم یا از روی احساسات و هیجان دردی یا غصه ای را پر رنگ تر از آنچه هست نشان می دهیم و یا در مورد آنچه یقین نداریم، حکم قطعی صادر می کنیم و . . .
حال در نظر بگیرید اگر سعی کنیم همیشه راست بگوییم در کلماتمان بیشتر دقت می کنیم؛ این دقت هرچند در ابتدا سخت است و ممکن است مواردی از دستمان در برود اما به مرور برای ما ملکه خواهد شد
در شرح حال برخی علما خوانده ایم که آنها حتی در نوشتن پیامهای تبریک و تسلیت نیز این حقیقت را مراعات می کردند و در جایی که از مرگ کسی حقیقتاً متأثر نشده بودند از کلمه تأثر استفاده نمی کردند.
پس ما هم می توانیم بیشتر مراقب کلماتمان باشیم:
وقتی از خبری مطمئن نيستيم قاطعانه حرف نزنیم و از کلمات شاید، احتمالا و مانند آن استفاده کنیم.
در قضاوت در مورد دیگران دقت کنیم و تا وقتی احتمال یک درصد خطا هم می دهیم در باره همه و کل، حکم ندهیم!
چه بسا در این شرایط هم حرفی بزنیم که بعداً از بابت افشای آن نگران و مضطرب شویم.

در گذشته این جمله را زیاد شنیده بودیم: دروغگو دشمن خداست. به همین دلیل هم تلاش می کردیم تا حد امکان از این عمل پرهیز کنیم و البته گاهی نیز موفق نمی شدیم.
در نظر بگیرید که دروغ صرف نظر از احادیث و روایات و احکام شرعی، خلاف فطرت بشر است و حتی اگر هیچ حکم شرعی برای حرمت آن وجود نداشته باشد، قبح عقلی دارد و حتی اگر کسی از روی لجبازی یا مغالطه حرمت آن را زیر سؤال ببرد، در مقابل اولین دروغی که می شنود اعتراض خواهد کرد!
حال بیایید به نتایج دنیوی این فضیلت فطری بیندیشیم:
کسی که همیشه راست می گوید هرگز نگران افشای سخنانش نخواهد بود. اما دروغگو همیشه مضطرب است که مبادا سخن دروغش فاش شود و او رسوا کند.
حال در نظر بگیرید که صداقت تنها به گفتار مربوط نمی شود بلکه صداقت دشوارتر در رفتار است و آن مربوط به زمانی است که قصد داریم یا دوست داریم که خود را غیر از آنچه که هستیم نشان دهیم:
در نظر بگیرید که خانه ما نامرتب است و یک مهمان سرزده زنگ در را می زند:
اضطراب وجود ما را می گیرد چرا که نمی خواستیم مهمان از نامرتبی وضع خانه مطلع شود. یعنی خانه نامرتب است یا اینکه خودمان وضع مرتبی نداریم اما دوست داریم مهمان ما را مرتب ببیند.
این، هم نوعی دروغ است و نوعی فریب. هرچند حرمت شرعی آن در رساله ها ذکر نشده باشد و هرچند از لحاظ فقهی حرام هم نباشد و هرچند به نام ظاهراً زیبای «آبروداری» مزین شده باشد!
اما بازهم دروغ است و نهایتاً باعث اضطراب و نا آرامی ما خواهد شد.
هرچند کار دشواری است اما اگر سعی کنیم و عمیقاً بخواهیم که خودمان را همان طور که هستیم نشان دهیم و از فیلم بازی کردن و به قول معروف آبروداری بپرهیزیم تازه مزه آرامش ناشی از صداقت را خواهیم چشید و بدانیم که مَنْ كانَ يُريدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَميعا

یکی از دستوراتی که در متون دینی ما بسیار مورد تأکید قرار گرفته، موضوع «اخلاص» است. بارها در کتابهای اخلاق خوانده ایم که اگر عمل برای خدا نباشد، یا بخشی از آن برای غیرخدا باشد، مورد قبول واقع نمی شود، مثلاً ثواب ندارد و ممکن است ما را به بهشت نرساند. حال اگر بازهم از تأثیر اخروی آن صرف نظر کنیم و بخواهیم فقط تأثیر دنیایی آن را ببینیم، به چه نتیجه ای می رسیم؟
در نظر بگیرید تصمیم بگیریم خدمتی را فقط برای خدا انجام دهیم:
از مردم توقع سپاسگزاری نداریم
نگران نتیجه بخش بودن یا تأثیر آن نیستیم
هر پیامدی داشته باشد پشیمان نمی شویم
قضاوت دیگران برای ما فرقی نمی کند
می بینید که اگر همه اعمال ما خالصانه و بلکه همه زندگی ما خالصانه باشد، هم روابط ما با دیگران اصلاح خواهد شد چرا که هیچ توقعی از مردم نداریم و هم آرامش روحی و روانی ما تأمین می شود.
و به همین دلایل زندگی با اخلاص قبل از آنکه برای آخرت ما مفید باشد و ما را به بهشت برساند، بهشتی مملو از آرامش در همین دنیا برای ما خواهد ساخت.
نتیجه دیگر:
اگر هنگام خدمت به دیگران یا هر کار دیگر:
نگران تبعات آن بودیم، نگران قضاوت مردم بودیم، از قدرنشناسی دیگران آزرده شدیم، به خاطر بی نتیجه بودن، پشیمان شدیم و . . .
بدانیم عمل ما خالصانه نبوده است و باید بگردیم تا ناخاصیهای وجودمان را پیدا کنیم

در ماه رمضان قرار بود همه روزه باشند و به همین دلیل هم آنهایی که روزه نبودند، (چه با عذر و چه بدون عذر) نوعی سختی در مقابل روزه داران احساس می کردند، و حتی اگر یک نفر هم در یک خانه روزه دار بود،‌ دیگرانی که حتی مقید به شرع هم نبودند،‌ نمی توانستند از خوردن خود لذت کافی ببرند!
اما چرا؟
انگار دلشان نمی آمد! انگار احساس می کردند که روزه دار دلش می خواهد و نمی تواند بخورد. برای همین به دلش نمی چسبید!
اما وقتی موقع افطار می شد انگار لذت خوردن برای آنها که روزه نبودند هم چند برابر می شد!
اگر دقت کنیم این یک ویژگی فطری در روح آدمی است که تنها وقتی لذت خوردن را کاملاً می چشد که همه بتوانند بخورند!
و این چیزی جز روح عدالت طلبی نیست!
انسان ذاتاً و فطرتاً عدالت طلب است. حتی اگر لذت هم ببرد با دیدن یک گرسنه، یا یک فقیر هرچه هم که بی تفاوت باشد بازهم گوشه لذتش خراش بر می دارد و حالش گرفته می شود!
از اینجاست که می توانی بفهمی عدالت طلبی ربطی به مؤمن و غیر مؤمن ندارد. ربطی به مسلمان و غیر مسلمان ندارد. حتی ربطی به دین دار و غیر دین دار هم ندارد بلکه ویژگی فطرت پاک انسانهاست. پس امامی هم که برای برقراری عدالت می آید برای همه بشریت می آید نه فقط برای شیعیان یا مسلمانان!
و این درسی است که نه از روزه گیران ماه رمضان بلکه از «روزه نگیران در ماه رمضان» می توان آموخت!